bilinmeyenler ve bilinmesi gerekenler............
zekat ne zaman verilir?
Yazılarımızı olabildiği kadar kısa ve öz tutabilmek için, bazı detayları ayrı başlık ve yazı altında ele alıyoruz. Bu konuyada "zekatın altında yatan hikmet" başlıklı yazımızda ele almıştık, fakat önemli bir detay olduğu için ayrı bir başlık altında size sunmaya karar verdik, size hayrlı ve aydınlatıcı okuma dileriz.
Zekat ne zaman verilir? "Namaz kılın, zekat verin, rüku edin rüku edenlerle" (Bakara Süresi; 43). "Nerede olursam olayım O, beni mübarek kıldı; yaşadığım sürece bana namazı ve zekâtı emretti." (Meryem Süresi; 31). "Namazı kılın, zekatı verin ve Peygambere itaat edin; umulur ki rahmet olunursunuz" (Nur Süresi; 64). "Onlar namazı kılar, zekatı verirler ve onlar ahirete kesin olarak inanırlar" (Lokman Süresi; 4). Zekatla ilgili bir çok Ayet var, biz sadece birşeyi bilincinize taşımak için burada bir kaç Ayet sıraladık, bu Ayetleri incelediğinizde de birşey dikkatinizi çektimi? Zekatın sürekli namazdan sonra anılması. Kur'an-ı Kerimde zekatla ilgili Ayetleri taradığınızda, sürekli namaz eşliğinde ve namazdan sonra anıldığını görürsünüz. Ayetler namazı kılın, sonrada zekatı verin diyor. Ne demek isteniliyor burada? Ayetler bir çok sır ve mesaj içerir, burada da bize tarih konusunda bir ipucu veriliyor. Zekatın ne zaman verilmesi gerektiğini bize anlatıyor. Bu Ayetlerde zekatın, namazdan sonra Müslümanlara bahşedilen çok büyük bir ibadet olduğu söyleniyor, aynı zamanda zekatın ne zaman verilmesi gerektiği ipucunu veriyor, o da namazdan sonra. Nasıl namazdan sonra hocam, biz namazı günde beş vakit, zekatı ise yılda bir defa veriyoruz, namazdan sonrası ile ne kastediliyor diye soruyorsanız; burada ilk namaz kastediliyor, namazın ilk farz kılındığı an. O da miraç gecesinde, Recep ayın 27'sinde gerçekleşti. Eğer zekatımız namazdan sonra gelen bir ibadetse, o zaman zekatımızı ne zaman vermeliyiz? Recep ayından çıkar çıkmaz, Şaban ayında vermeliyiz. İslam alimleri, malınızı hangi ayda elde ettiyseniz, bir sonraki yıl o tarihte zekatınızı yapmanızı tavsiye ediyor. Hatta bazıları zekatın bir tarihi yoktur, istediğiniz zaman verebilirsiniz diyor. İlahi düzenden bi' haberdar olanların böylesine kaba tahminler üzerine tavsiyelerde bulunması bizi şaşırtmıyor, siz ama ilahi düzeni öğrenin ve doğru olanı yapın. Doğruyu nasıl bulursunuz, zekatla ilgili Ayetleri inceleyerek. Örneğin; zekatla ilgili Ayetleri gözden geçirdiğinizde, Ayetlerde zekatı "verin" kelimesi kullanıldığını görürsünüz, hangi kelimeden sonrası "verin" deniliyor, "namaz" kelimesinden sonra, buradan da size tarih konusunda bir ipucu verildiğini bilmelisiniz. Namaz Recep ayında farz kılındıysa, Recepten sonrada Şaban ayı gelir. Zekatlarımızda demek Şaban ayında farz kılındı.
Neden Şaban ayı? İlahi düzeni anlamanız çok önemli, çünkü herşey birbiriyle ahenk içinde dezayn edilmiş, düzeni anlarsanız ahenk dışına çıkmaz, uyumsuz olmazsınız. Levh-i mahfuz başlıklı yazımızda kaderinizin yıllık hesaplandığı, bu hesabın Zilhicce ayın sonunda yapıldığı ve Muharrem ayında da yeni yılın rızkı size inmeye başladığını söylemiştik. Yeni yılımızın rızkı olabildiği kadar kötülüklerden arındırılmış olabilmesi içinde, yılın ikinci yarısına Allahın bol sevap içeren ibadetler serpiştirdiğini söylemiştik. Size birşey daha söylemiştik, amellerinizi levh-i mahfuz hesapladığı, dualarınız ise doğrudan Allaha çıktığı, Allahında levh-i mahfuz gibi yıl sonunu beklemediği, yılın 9. ayın 27. gecesinde (Kadir gecesi) dualarınızın karşılığını size indirmeye başladığını size aktarmıştık. Şimdi; yılın ikinci yarısına mübarek üç ayların ilki olan Recep ayı (7. ay) ile giriş yapıyoruz, 9. ayda ramazan orucumuzu eda ediyoruz, 12. ayda da haç ve kurban ibadetini yerine getiriyor, o yılımızı en iyi şekilde tamamlamaya çalışıyoruz. Yılın ikinci yarısında gerçekleşen olaylardan, zekatın neden yılın ikinci yarısında, mübarek üç aylar içinde olması gerektiğini aslında çıkarmışsınızıdır. Çıkaramayanlar için özetleyelim; birincisi, zekatımızın yılın ikinci yarısında olması gayet mantıklı, çünkü oruç, kurban ve haç gibi yılda bir defa yapılan diğer ibadetlerimizde yılın ikinci yarısında. İkincisi; o yılki dua ve ibadetlerimizin karşılığını Allah kadir gecesinde indiriyorsa, o geceye ulaşmadan öncesi zekatımızı yapmak en mantıklısı. Örneğin; kadir gecesi sonrası zekatınızı verirseniz, karşılığını bir sonraki yıl kadir gecesinde alırsınız. Eğer bir yıl beklemek istemiyorsanız, zekatınızın karşılığını bu yıl almak istiyorsanız o zaman kadir gecesinden öncesi zekatınızı vermeniz en mantıklısı.
Zekatımızı yılın ilk altı ayında ödeyemezmiyiz, illa yılın ikinci yarısınımı beklemek zorundayız? Elbette ödeyebilirsiniz çünkü istisna durumlar var, fakat zekatla ilgili Ayetlerde Allah namaz sonrası, yani Şaban ayına işaret ediyor, neden? Bunun altında da çok güzel bir neden yatıyor, o da; Recep ayında insanlar mübarek üç aylara giriyor, Şaban ayında da ilk ikramiyelerini sizden alırlarsa Ramazan ayına daha huzur içinde girerler. Siz eğer Şaban ayında insanları borcundan kurtarırsanız, o insanlar ramazana farklı bir şevk ve muhabbetle girer. Ailece, çocuklarıyla ramazanı ayrı bir huzur içinde geçirirler. İnsanların bu mutluluğuna, ramazan orucuna muhabbetle yönelmesinede kim sebep olmuş oluyor? Siz. Örneğin Ramazandan 4 ay öncesi zekatınızı verirseniz, Ramazana kadar kişinin borçları yine artacak, yine hayat sorunları kişiyi yakalayıp esareti altına alacak. Bu insanların üzerinde böylesine bir lanet ve beddua var çünkü. 10 yıl, 20 yıl veya bir ömür, o lanet ne kadar sürecekse, bu kişiler bu süreci o sıkıntılar içinde geçirecek. O lanetleri kaldırmak için kefaret orucu tutarlar ve bedeli o şekilde öderlerse, o ayrı tabiki. Aksi takdirde o infaz sürecinden kurtulma şansları yok. Şimdi; siz tam Şaban ayında, üç ayların içinde zekatlarınızı fakirlere dağıtırsanız en azından bu insanların mübarek üç ayları rahat geçirmelerini sağlamış oluyorsunuz. Cehennem atesi içinde olanlara bir şerbet ikram etmek, bir kaç günlüğüne onları o ateşten kurtarmak gibi. Bunun şaban ayı içinde olmasıda bi'nevi mübarek üç ayların reklamı olmuş oluyor. Mübarek üç aylara insanların içini ısıtmış oluyorsunuz. Birileri Şaban ismini lekeledi, sizinde bunu tekrar yüceltme şansını yakalamış oluyorsunuz. O yüzden Allah zekat konusunda Şaban ayına işaret ediyor. Mübarek üç aylar bereket içinde bir bayram havasında geçsin istiyor. Recep ayında insanlar üç ayların havasına giriyor, Şaban ayında siz zekatlarınızla insanlara ilk mutluluğu yaşatıyorsunuz, Ramazan ayında oruç tutamayanlar fitreleriyle o mutluluğun devamını sağlıyor, Ramazanın sonunda da Allahın ikramları iniyor ve bu sayede başka aylarda olmayan bir bereket, mübarek üç aylarda insanlığın üzerine inmiş oluyor. İnsanlar en azından mübarek üç ayları, rahat ve yokluktan arınmış geçirme şansı yakalıyor. Zekatınızla, fitrelerinizlede siz buna katkıda bulunmuş oluyorsunuz. Yeryünüzün başka aylarda yaşamadığı bir bereketi ve bolluğu yeryüzüne yaşatmış oluyorsunuz. Müthiş bir düzen değilmi? Varmı, dünyada başka bir örneği? Dininizle, ibadetlerinizle gurur duyun ve en önemlisi neden yaptığınızı iyi araştırın.
İstisna; birisi eğer borç altındaysa ve acilen yardıma muhtaçsa, zekatınızı bekletmeyin. O yıl için zekatınızı hesaplayın ve verin. Nihayetinde zekatın amacı birisinin maddi ihtiyacını karşılamak, üç aylara girilmiş girilmemiş buna bakmayın, birisi sıkıntı içindeyse beklemeyin ve zekatınızı verin. Bir garibanın hayr ve duası, bir borçluyu nice sıkıntı dolu günlerden kurtarmanın karşılığınıda kat ve kat alacağınızdan eminiz. Ramazanın sonunda hem Allahu Teala bunun karşılığını size ziyadesiyle verecektir, hem levh-i mahfuz, yılın sonunda amellerinizi hesapladığında. Eğer ama acil bir durumla karşı karşıya değilseniz, o zaman Şaban ayında zekatınızı yapınız. Müslümanların mübarek üç ayları bayram havasında geçirmeleri, üç ayları dört gözle çekmeleri, ramazanı ailece huzur ve bolluk içinde geçirmeleri için Şaban ayında zekatınızı yapınız. Umarız konuyu olabildiği kadar anlaşılır kılmışızdır.